Trekharmonica's en accordeons brengen het geluid voort door middel van doorslaande tongen. Dit zijn metalen strips in een metalen omhulsel (stemplaatje). Tongen moeten soms worden gestemd, waarbij het kan zijn dat de grondtoon of de zweving niet meer helemaal goed is. Stemmen gebeurt met een stemtafel en bijbehorende tuner. Bij deze workshop besteden we aan beiden aandacht en beginnen met de bouw van een stemtafel.

In deze workshop gaan we een stemtafel bouwen welke demontabel is (dus eenvoudig op te bergen) met minimale kosten (ongeveer € 12,-). Daarbij kiezen we voor een non-destructieve wijze van gebruik van een balg uit een trekzak (kan dus na gebruik weer worden teruggeplaatst).

Voor deze workshop gebruiken we een eenvoudige tweedehands trekzak met een goede balg. De balg halen we los aan de diskant door met een tang de vier pennetjes te verwijderen.

Behalve een balg, hebben we een tafeltje nodig waar het blad vanaf kan, mdf-plaatmateriaal en een lat. De dikte van het plaatmateriaal dient 12 mm te zijn en de afmetingen van de eiken lat 26 x 8 mm.

Zaag nu het buitenste kader van het stemtafelblad uit met een decoupeerzaag. Let op dat de zaagsneden zo nauwkeurig mogelijk en recht moeten zijn.

Hierna kan de eiken lat worden gezaagd. Deze wordt opstaand gezaagd in een hoek van 45°. De eiken lat wordt in 4 stukjes gezaagd, gelijk aan een rechthoek ter grootte van het uitgezaagde gat in het stemtafelblad, zodanig dat dit exact passend is.

Nu worden de hoek-verbindingen verlijmd, zodat een kader ontstaat dat exact aansluit op de maten van de verbindingsrand van de balg.

Hier is nog even goed te zien dat de eikenhouten lat langs de verbindingsrand van de balg loopt. Eigenlijk is dit precies de plaats waar normaliter de diskant op de balg aansluit.

De volgende stap is het aanbrengen van lucht-isolerende tape aan de onderkant en het boren van gaatjes door de eikenhouten lat aan de zijkant, precies op de plaats waar de gaatje in de balgrand zich reeds bevinden. (Markeer dus van binnenuit door de balggaatjes heen de juiste positie).

Op deze wijze wordt een stevige constructie verkregen die zonder schade aan de balg ook weer demontabel is.

Haal nu het eikenhouten frame los en plaats dit in de opening van het stem-tafelblad, waarbij de bovenzijde aan het blad gelijk loopt.

Verlijm en schroef.

Als de bovenzijde van het eikenhouten frame gelijk aan het stemtafelblad loopt, steekt de onderzijde een stukje uit, zodat de balg bevestigd kan worden.

Zie op de linker foto de onderzijde van het stem-tafelblad.

Na het bevestigen van de balg met de pinnetjes ziet de bovenzijde er uit als op de foto hierboven. De foto rechts toont een zijaanzicht.

De volgende stap is het aanbrengen van lucht-isolerende tape aan de onderkant en het boren van gaatjes door de eikenhouten lat aan de zijkant, precies op de plaats waar de gaatje in de balgrand zich reeds bevinden. (Markeer dus van binnenuit door de balggaatjes heen de juiste positie).

Op deze wijze wordt een stevige constructie verkregen die zonder schade aan de balg ook weer demontabel is.

Tenslotte maken we drie mallen die ruim over de stemtafel-opening vallen.

De eerste is zo groot dat de tongblokken van de diskant er doorheen kunnen. De tweede is gesloten met twee gaatje op de plaats van de openingen in het tongenblok en de derde is een versie met één gaatje.

Beplak met vilt.

De stemtafel is gereed voor gebruik.

Voor de af-en-toe-stemmer kan de balg met de hand worden bediend. Voor de meer-dan-dat-stemmer kan de onderzijde van de balg uiteraard worden aangepast met een voetpedaal.

Binnenkort volgt een workshop met de uitleg over het gebruik van stemapparatuur. De ontwikkelaar daarvan heeft zijn medewerking al toegezegd, dus dat gaat fraai worden. De uitvoering blijft nog even een verrassing, dus...... houdt de "Trekzakpagina" goed in de gaten.

Met deze workshop beogen we slechts op informatieve wijze inzicht te geven in de mogelijkheid tot het bouwen van een stemtafel. Nadrukkelijk zei vermeldt dat stemmen van tongen een kunst is welke deskundigheid vereist.

Einde workshop

Disclaimer:
Let op, denk goed na, alles op eigen risico!