Voor mensen die overwegen om trekharmonica te gaan spelen is het lastig om informatie te vergaren, aangezien immers niet duidelijk is welke informatie gevonden moet worden. De TrekzakPagina heeft een rubriekje opgezet met vier elementen dat als handleiding kan dienen. Een aantal deskundigen hebben hieraan hun medewerking verleend.
Je hoort ergens iemand spelen op een trekharmonica en raakt verrukt van het geluid, het spel en de sfeer en op enige dag besluit je om zelf ook trekzak te gaan spelen. Er komen dan natuurlijk vele vragen op je af, zoals welke lesmethodes behoren tot de mogelijkheden en.......hoe kom ik aan een goed, bij mij passend, instrument.
Berend Kok heeft in Friesland een winkel in muziekinstrumenten en we vroegen hem om advies.
De keuze voor een type trekharmonica hangt enerzijds af van je eigen gevoel bij een bepaald type instrument. De klankkleur van een instrument wordt door iedereen anders ervaren. Anderzijds wordt de keuze bepaald door het budget dat je hebt. Dit tweede item is individueel eenvoudiger vast te stellen dan het eerste onderwerp. Iemand die de eerst schreden op muzikaal gebied zet, heeft immers nog geen ervaring met de verscheidenheid binnen deze instrumentenreeks, dus van een bewuste keuze kan al helemaal geen sprake zijn. Toch zijn er tips die je verder kunnen helpen.
Als het eerste instrument in je bezit is, wil je natuurlijk meteen aan de slag. Diegenen die eerst zelf willen experimenteren kunnen dan het beste een lesmethode kiezen die in korte tijd tot meer inzicht leidt. Aangezien in Nederland hoofdzakelijk op CF-gestemde instrumenten wordt gespeeld, is het aanbod aan beginnersmateriaal en zeker een eerste lesmethode niet in ruime mate aanwezig. Onze voorkeur gaat naar:
"Ik Begin" een uitgave van Trekzakpagina
Als je besluit trekharmonica te gaan spelen, dan werpen zich steeds nieuwe vragen op. Over les bijvoorbeeld. Is het eigenlijk wel nodig? Is een groepsles geschikt voor mij? Of is individuele les beter? We vroegen Marion van Kouwen, docent en coördinator van Trekharmonica's Amsterdam naar haar mening.
Is het mogelijk om trekharmonica te leren spelen via zelfstudie?
Zeker voor mensen met een muzikale achtergrond en een flinke dosis discipline is dat mogelijk. Het voordeel van les is echter dat je direct gecorrigeerd wordt als je iets fout doet; hierdoor ontwikkel je geen slechte gewoontes. Voor veel mensen is ’les’ een stok achter de deur om geregeld het instrument op te pakken, maar ook om melodieën aan te leren die ze zelf niet zo snel zouden uitkiezen.
Wat mag je verwachten van les?
Inhoudelijk mag je van een beginnerscursus verwachten dat je het instrument leert begrijpen en bedienen, dat je een goede speelhouding aanleert, en dat je in verschillende maatsoorten (ritmes) leert spelen. Een van de moeilijkste dingen uit de beginfase is de coördinatie van linker- en rechterhand. Ik vind het zelf ook belangrijk om mensen te laten kennismaken met verschillende manieren van aanleren (op gehoor, van noten, van cijfertjes). Het laten ontdekken en stimuleren van de creativiteit van de speler is eveneens een van mijn persoonlijke doelen.
Groepsles of individueel
Groepsles of individueel? Mmm... een gewetensvraag. Aan een kant is het heel leuk om samen met anderen een cursus te volgen. Je leert ontzettend veel, ook van elkaar! Maar soms ontmoet ik mensen die zich erg snel of juist erg langzaam ontwikkelen, vooral bij de laatste categorie frustreert het me dat ik in een groep niet altijd genoeg tijd heb om deze persoon naar zijn of haar behoefte bij te staan. Als je vermoedt dat je zo'n uitschieter bent, dan is privéles misschien beter. Of spreek gewoon één of twee lessen af met een docent en laat je adviseren over de voor jou beste weg!
Groepsles
Als je besluit groepsles te gaan volgen en je woont in de buurt van Amsterdam, dan heb je geluk! Trekharmonica’s Amsterdam biedt tweemaal per jaar cursussen op elk niveau, gegeven door ervaren en gedreven spelers en docenten. Daarnaast ontwikkelt THA allerlei andere activiteiten zoals de avond met gastdocent, en een presentatieavond met open podium. Ook in andere delen van Nederland zijn enthousiaste clubs actief, die je een plezierige start van je trekharmonica-carrière garanderen. Een ander mooi begin zou zijn om in te schrijven voor een van de beginnersgroepen van de jaarlijks gehouden trekharmonica-evenementen ’Trek er es Uut’ in Nijmegen (mei) of ’Doorslaande Tongen’ in De Glind (november).
Priveles
Iedereen die al een tijdje trekharmonica speelt, kan je voorzien van nuttige tips. En ook de sites en de forums op het internet geven veel informatie. Maar vergis je niet: een goede speler is niet automatisch een goede docent. Als je privéles overweegt, probeer dan voor jezelf te formuleren wat je ermee wilt bereiken. Hoe ambitieus ben je, hoeveel tijd kun je erin steken, heb je nu al een voorkeur voor een bepaalde muziekstijl, hoe creatief ben je? Het zijn allemaal aspecten die je helpen om een docent te vinden die bij je past. Neem gerust contact op met de docenten in je buurt en vraag ze hoe ze werken. De meeste docenten vinden het prima om één of meerdere proeflessen af te spreken om te kijken of het klikt. Een privéles duurt 1 tot 1,5 uur en wordt meestal met een interval van twee weken gegeven. De duur van een privécursus is uiteraard afhankelijk van je eigen doel en wensen. Bespreek deze - ook tijdens de cursus - regelmatig met je docent.
Zodra je eenmaal op pad bent ga je automatisch op zoek naar verschillende soorten muziek. Trekzak spelen op het gehoor, zonder notatie, is uiteraard het mooiste, maar dat is maar aan weinigen gegeven. Als je noten kan lezen is het een pré, maar algemeen is bekend dat de meeste trekzakspelers gebruik maken van tabs of notatie met vingerzetting. Onderstaand een uitleg van verschillende systemen door Paul van Muijen.
Internationaal gebruikte methode
In Nederland en veelal in het buitenland wordt een methode gebruikt als onderstaand voorbeeld.
Hierbij worden vier rijen gebruikt. De bovenste rij geeft de gebruikelijke notenbalk weer waaruit de sleutel, de maat, de toonsoort en de duur van de tonen blijkt. Daaronder staat een dubbele regel waaruit de trek- of duwrichting op de trekharmonica blijkt. Noten op de binnenrij worden aangeduid met een apostrof achter het cijfer. Als onderste regel staat de bashand genoteerd.
Groesbeekse methode
Een notatiemethode volgens onderstaand voorbeeld komt met enige regelmaat voor. Hierbij geven de noten informatie over de wijze van spelen, zoals toonlengte. Knoppen die op de binnenrij gebruikt worden zijn omcirkeld en de duw of trekrichting wordt aangegeven door een dikke streep onder de cijfernotatie, waarbij geduwd wordt indien er een dikke streep onderstaat. Tevens zijn de bassen met accoorden genoteerd.
In dit voorbeeld wordt in de eerste maat D - dm - dm gespeeld. Dat wil zeggen de D trekkend en daarna twee maal het dm-accoord wordt gespeeld.
Sneekermethode
Vooral In Friesland wordt een methode gebruikt de zgn. "Sneekermethode" waarbij uitsluitend gebruik wordt gemaakt van cijfertjes in hokjes.
Onderstaand een voorbeeld:
Hier zien we dat er maatstrepen worden gebruikt waaruit de maatindeling blijkt. In dit geval worden tussen de maatstrepen drie noten gespeeld en is het stuk dus in een 3/4-maat geschreven. Het bovenste cijfertje geeft de knop weer van bovenaf gezien. Indien het nummer van haakjes ( ) is voorzien dan wordt die knop op de binnenrij gespeeld en anders op de buiten rij.
Er worden steeds twee paren cijfertjes getoond. De bovenste zijn voor de rechterhand (diskant) en de onderste vormen de aanwijzing voor de linkerhand (baskant). Indien een streep tussen de bovenste en onderste cijfers staat, dan dient er geduwd te worden, zoals hier in maat 2. Indien er géén streep tussen staat dan moet er getrokken worden, zoals hier in de eerste maat. De onderste cijfers geven zowel de maat en het ritme aan als ook de positie van de vingers. In dit voorbeeld | 1 | 2 | 2 | wil dus zeggen dat een 3/4-maat wordt gespeeld ,
duwend op de 1ste en 2de positie, in dit geval duwend, dus noot C, gevolgd door tweemaal accoord c, of wel C - c - c.